Tο “Κληροδότημα Δημητρίου & Λιλίκας Μωραΐτη”, τιμά την επέτειο των 200 ετών από την επανάσταση του 1821 με διήμερο εκδηλώσεων, που διοργανώνει στις 20 και 21 Αυγούστου 2021, κάτω από τον γενικό τίτλο «Νέα Ματιά στην επαναστατημένη Άνδρο». Οι εκδηλώσεις του διημέρου έχουν στόχο τους να αναδείξουν την ουσιαστική προσφορά των Ανδριωτών στον αγώνα για ανεξαρτησία και την σημαντική συμβολή της Άνδρου και ενεργό συμμετοχή του νησιού στην εθνική απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό. Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων θα τιμηθεί η μνήμη δύο Ανδρίων Αγωνιστών της Επανάστασης του 1821, των αδελφών Αντώνιου και Νικολάου Εμπειρίκου του Λεονάρδου οι οποίοι συνέβαλαν καθοριστικά στον αγώνα της απελευθέρωσης. Οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται υπό την Αιγίδα της Επιτροπής «Ελλάδα 2021», σε συνεργασία με το Εθνικό Ινστιτούτο Ερευνών και άλλους τοπικούς φορείς, όπως η Εταιρεία Ανδρίων Επιστημόνων, ο Σύλλογος Γυναικών Άνδρου και το Φεστιβάλ Άνδρου.
Η πρώτη ημέρα των εκδηλώσεων περιλαμβάνει ομιλίες, που θα πραγματοποιηθούν στο Ανοιχτό Θέατρο Άνδρου, μέσα από τις οποίες θα αναδειχθεί η συνεισφορά των Ανδρίων αγωνιστών στον αγώνα της Παλιγγενεσίας. Θα μιλήσουν ο πρόεδρος του Κληροδοτήματος Δημητρίου και Λιλίκας Μωραϊτη, Νίκος Σιγάλας με θέμα «Νέα ματιά στην Άνδρο του αγώνα για Παλιγγενεσία», ο Δημήτριος Κυρτάτας, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με θέμα «Η Άνδρος στην επανάσταση με νέα ματιά», ο Δημήτριος Δημητρόπουλος, διευθυντής Ερευνών, Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών Ε.Ι.Ε. με θέμα «Σκέψεις για τη θέση της Άνδρου στην ελληνική επανάσταση», η Ελευθερία Ζέη, επίκουρη καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κρητής, με θέμα «Μικροί τόποι μνήμης της επανάστασης στις Κυκλάδες: η “ναυμαχία της Άνδρου”, ο Ηλίας Κολοβός, αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης, με θέμα «Τα γρόσια της Άνδρου»
αναφορικά με τους φόρους που πλήρωνε η Άνδρος πριν και μετά την επανάσταση, καθώς και ο Theo Dirix, συγγραφέας, πρώην Βέλγος διπλωμάτης, ο οποίος θα σκιαγραφήσει το πορτραίτο του Βέλγου φιλέλληνα De Lannoy Augustin, που πέθανε στην Άνδρο. Την εκδήλωση θα συντονίσει ο ακαδημαϊκός κ. Μιχάλης Τιβέριος.
Η πρώτη ημέρα θα πλαισιωθεί από παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια του Αιγαίου και της Άνδρου ειδικότερα, από το Λύκειο Ελληνίδων Σύρου και από τον Χορευτικό Σύλλογο Γυναικών Άνδρου «Χορεύανδρος», ενώ θα ακολουθήσει συναυλία παραδοσιακής μουσικής από το μουσικό σχήμα “Amoroza”.
Τη δεύτερη μέρα των εκδηλώσεων θα γίνει αναπαράσταση της ανύψωσης των λαβάρων της Επανάστασης στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στη Χώρα της Άνδρου, όπως είχε γίνει στις 10 Μαΐου 1821 από τον Θεόφιλο Καϊρη και τον Άγιο Άνδρου Διονύσιο Καρκάκη. Κατόπιν θα ακολουθήσει στην πλατεία Αφανούς Ναύτη αναπαράσταση του Καψίματος της Κανάριας του θρυλικού πυρπολικού της οικογένειας των Εμπειρίκων.
Κατά τη διάρκεια των εορτασμών θα τιμηθούν και δια των πέντε απογόνων τους τα δύο αδέλφια Άνδριοι αγωνιστές Αντώνιος και Νικόλαος Εμπειρίκος του Λεονάρδου, που όχι μόνον αποδεδειγμένα έδωσαν τουλάχιστον δύο πυρπολικά στον αγώνα για Παλιγγενεσία αλλά εξόπλισαν και αρχήγευσαν ενός στολίσκου τεσσάρων πλοίων στην ναυμαχία της Καρύστου εναντίον της Τουρκικής Μοίρας.
Η είσοδος στο διήμερο των εκδηλώσεων είναι ελεύθερη για το κοινό. Ειδικότερα για την πρώτη ημέρα, διατίθενται δωρεάν προσκλήσεις από τα ταμεία του Φεστιβάλ Άνδρου και το πρακτορείο Πλόες στη Χώρα της Άνδρου.
Στην ομιλία του ο πρόεδρος του "Κληροδότηματος Δημητρίου & Λιλίκας Μωραΐτη" κ. Νίκος Σιγάλας, θα φωτίσει τον ρόλο που έπαιξε η Άνδρος στην επανάσταση του 1821. Όπως σημειώνει :
«Η ιδιαίτερη πατρίδα μας, η Άνδρος, όχι μόνο δεν μπορούσε να απουσιάσει από τον αγώνα για ελευθερία, αλλά συμμετείχε ενεργά και ουσιαστικά με αποτελεσματικές κινήσεις που έπαιξαν καίριο ρόλο και είχαν σημαντική συμβολή στην αγώνα για Εθνική Παλιγγενεσία, γεγονός που τολμώ να πω, τοποθετεί εμάς τους Ανδριώτες σε μια διαφορετική και ίσως υψηλότερη πλέον θέση στο χάρτη των γεγονότων που οικοδόμησαν την Εθνική μας ανεξαρτησία. Το πόσο οι Ανδριώτες ασπάστηκαν τον Αγώνα για Ελευθερία αγκάλιασαν με θέρμη τις πανανθρώπινες αξίες της ελευθερίας, της αξιοπρέπειας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συμμετείχαν αθρόα, με ενθουσιασμό και προσέφεραν, είναι ενδεικτικό από δημοσιεύματα αλλά και αλληλογραφίες των δημοσίων λειτουργών της εποχής εκείνης.»