(με αφορμή την έκδοση του έργου “Επιτομή της Θεοσεβικής Διδασκαλίας και Ηθικής” από τη Σειρά Βιβλίων Lux Orbis των Εκδόσεων iWrite)
Εκ των επιφανέστερων λογίων του ελληνικού 19ου αιώνα, με έντονη δράση σε Ελλάδα και εξωτερικό, ο Θεόφιλος Καΐρης απετέλεσε μια φυσιογνωμία που διώχθηκε όσο ελάχιστοι κατά τη διάρκεια της ύπαρξης του Νέου Ελληνικού Κράτους. Ένθερμος ιδεολόγος, αφορισμένος ως αιρετικός από την Αυτοκέφαλη Ελληνική Εκκλησία εξαιτίας της κοσμοθέασής του (περισσότερο γνωστής ως “Θεοσέβειας”) και έχοντας ως τόπο διαμονής το Λονδίνο, ολοκλήρωσε, στα τέλη του 1851, ένα ανώνυμο βιβλίο, στο οποίο αφ’ ενός επέτυχε να συμπυκνώσει το δόγμα της κοσμοθέασης αυτής και αφ’ ετέρου απευθυνόταν στους κατήγορούς του εμμέσως, δίνοντας απαντήσεις στις αιτιάσεις που δεχόταν. Όταν, όμως, τα αντίτυπα της Ἐπιτομῆς τῆς θεοσεβικῆς διδασκαλίας καὶ ἠθικῆς φθάνουν στην Ελλάδα, κατάσχονται στο τελωνείο και η κυκλοφορία τους απαγορεύεται, με συνέπεια το τελευταίο έργο του κατατρεγμένου λογίου να παραμένει μέχρι σήμερα σχεδόν άγνωστο.
Με αφορμή τη συμπλήρωση 170 ετών από τον θάνατο του μεγάλου Έλληνα λογίου, η Επιτομή επανακυκλοφορεί, για πρώτη φορά μετά την αρχική έκδοσή της (Σειρά Βιβλίων Lux Orbis των Εκδόσεων iWrite), με βάση ένα από τα ελάχιστα διασωζόμενα αντίτυπά της. Το πρωτότυπο κείμενο του Θεόφιλου Καΐρη συνοδεύεται από πρόλογο του Καθηγητή Φιλοσοφίας Ηλία Τεμπέλη και της δρ. Φιλοσοφίας Όλγας Χριστοδουλίδου, καθώς και εισαγωγή η οποία εξετάζει ενδελεχώς την αλληλογραφία του λογίου και άλλες διαθέσιμες πηγές, με αποτέλεσμα να ρίχνει φως στην εκδοτική περιπέτεια των έργων του στο Λονδίνο και ποικίλες αθέατες όψεις του διωγμού του στην Ελλάδα.
Η επανέκδοση της Ἐπιτομῆς επιτρέπει στον σύγχρονο αναγνώστη και μελετητή τη λεπτομερή διερεύνηση των πτυχών του θεοσεβικού συστήματος στην πλέον ώριμη μορφή του και προσθέτει ένα νέο κεφάλαιο στις γνώσεις μας τόσο για την εμβληματική προσωπικότητα και τους αγώνες του φιλοσόφου, όσο και για τη λογοκρισία των ιδεών που ξεκίνησε να επιβάλλει η Εκκλησία λίγες δεκαετίες μετά τη σύσταση του Νέου Ελληνικού Κράτους.
Βιογραφικό :
Ο Θεόφιλος Καΐρης (Άνδρος 1784 – Σύρος 1853) υπήρξε λόγιος, ιερωμένος, φιλόσοφος, θεολόγος, μαθηματικός και αγωνιστής της Επανάστασης του 1821, με πλούσιο και εμπνευσμένο διδακτικό και κοινωνικό έργο. Εισήγαγε και ανέπτυξε τη Θεοσέβεια, ένα θρησκευτικό και ηθικό σύστημα, για το οποίο όχι μόνο υπέστη πολυετή διωγμό, αλλά καταδικάστηκε και σε φυλάκιση. Στο συνολικό συγγραφικό έργο του, που εκδόθηκε στην Αθήνα και το Λονδίνο, αλλά και στα μαθήματά του, διαπιστώνονται επιδράσεις από την αρχαία ελληνική, βυζαντινή, ανατολική και δυτική φιλοσοφία, όπως επίσης και από την ευρωπαϊκή επιστήμη, καθώς ήταν έντονο το ενδιαφέρον του και για την ανύψωση του μορφωτικού επιπέδου του λαού.